Koşul Cümlelerinde Türkçe Düşünüp Yanlış Yapılan Noktalar

Jul 30
İngilizce’de koşul cümleleri (if clauses), öğrenmesi eğlenceli ama biraz kafa karıştırıcı yapılar arasında yer alır. Özellikle Türkçe’den direkt çeviri yaparak konuşmaya çalışanların en çok hata yaptığı alanlardan biridir. Bu yazıda, Türkçeden etkilenerek yapılan yaygın hataları, doğru kullanımları ve örnekleri bol bol konuşacağız. 

İngilizce Koşul Cümleleri: Türkçe Düşünmek

İngilizce öğrenirken hepimizin takıldığı, "Ya Türkçe'de böyle oluyor ama İngilizce'de niye böyle?" dediği konular vardır. Koşul cümleleri (If Clauses) de tam olarak öyle bir konu! Türkçe düşününce mantıklı gelen pek çok ifade, İngilizce'de bambaşka bir kapıya çıkabiliyor ve bu da bizi hataya sürükleyebiliyor. Ama merak etme, bu blog yazısında bu kafa karışıklığını tamamen ortadan kaldıracağız! 

Neden Türkçe Düşünmek Bizi Yanıltıyor?

Türkçe'de koşul cümleleri genellikle daha esnektir. "Gelseydim, görürdüm" derken de, "Gelirsem, görürüm" derken de fiil çekimleri bize çok yardımcı olur. Ancak İngilizce'de her koşul tipi için belirli bir zaman uyumu ve yapı kuralı vardır. Bu kurallara uymadığımızda, cümlenin anlamı değişebilir veya tamamen yanlış bir ifade ortaya çıkabilir. İşte en çok takıldığımız noktalar:
  • Zaman Uyumu: Türkçe'de "eğer gelirsen, haber veririm" deriz, gelecek zaman kullanırız. İngilizce'de ise "If you come, I will let you know" deriz. İlk kısımda geniş zaman kullanmak bizi şaşırtır.
  • "-seydim, -saydım" Hali: Türkçe'deki bu geçmişe yönelik varsayım hali, İngilizce'de Type 3 ile ifade edilir ve yapısı biraz karmaşıktır.
  • "Olmasaydı" Gibi İfadeler: Türkçe'deki bu olumsuz koşullar da İngilizce'de özel yapılar gerektirir.

Koşul Cümleleri (If Clauses) Ne Anlama Geliyor?

Öncelikle, koşul cümlelerinin ne anlama geldiğini bir hatırlayalım. Genellikle "eğer" anlamına gelen "if" kelimesiyle başlayan bu cümleler, bir şeyin olması için başka bir koşulun yerine gelmesi gerektiğini ifade eder. İki ana kısımdan oluşurlar:
  • If Clause (Koşul Yan Cümlesi): Koşulun belirtildiği kısım. Genellikle "if" ile başlar.
  • Main Clause (Temel Cümle): Koşul yerine geldiğinde ne olacağını belirten kısım.

Hangi If Clause Tipi Nerede Kullanılır?

İngilizce'de dört temel koşul cümlesi tipi vardır. Her birinin kendine ait bir anlamı ve dilbilgisel yapısı var. Hadi hepsini tek tek inceleyelim ve Türkçe karşılıklarıyla karşılaştıralım!

1. Zero Conditional (Type 0): Genel Gerçekler ve Bilimsel Olaylar 

Bu tip, her zaman doğru olan gerçekleri, bilimsel olayları ve genel geçer kuralları anlatmak için kullanılır.
İngilizce Yapı Türkçe Anlamı Kullanım Açıklaması Örnek Cümle
If + Simple Present, Simple Present Eğer ... ise, ... olur. Her zaman gerçekleşen durumlar ve sonuçlar için. If you heat ice, it melts. (Buz ısıtırsan, erir.)

2. First Conditional (Type 1): Gerçekleşme İhtimali Yüksek Olaylar 

Bu tip, gelecekte gerçekleşme ihtimali olan bir koşul ve bu koşul gerçekleşirse ortaya çıkacak sonucu anlatır. Genellikle planlar, sözler veya uyarılar için kullanılır.
İngilizce Yapı Türkçe Anlamı Kullanım Açıklaması Örnek Cümle
If + Simple Present, Will / Can / May + V1 Eğer ... yaparsan, ... yaparım/yapabilirim. Gelecekte gerçekleşmesi muhtemel durumlar ve sonuçları için. If you study hard, you can pass the exam. (Sıkı çalışırsan, sınavı geçebilirsin.)

3. Second Conditional (Type 2): Gerçekleşmesi Düşük İhtimal veya Hayali Durumlar 

Bu tip, şimdiki zamanda veya gelecekte gerçekleşme ihtimali düşük veya tamamen hayali olan durumları ifade etmek için kullanılır. Genellikle "keşke"li cümleler veya varsayımlar için idealdir.
İngilizce Yapı Türkçe Anlamı Kullanım Açıklaması Örnek Cümle
If + Simple Past, Would / Could / Might + V1 Eğer ... yapsaydım (şimdi/gelecekte), ... yapardım/yapabilirdim. Gerçekleşmesi düşük veya hayali durumlar için. ("Şimdi piyango çıksa..." mantığı.) If I had a million dollars, I would buy a big house. (Bir milyon dolarım olsaydı, büyük bir ev alırdım.)

4. Third Conditional (Type 3): Geçmişteki Pişmanlıklar ve Gerçekleşmemiş Durumlar

Bu tip, geçmişte farklı olsaydı ne olabileceğini ifade etmek için kullanılır. Genellikle pişmanlıkları, kaçırılmış fırsatları veya değişmeyecek geçmiş durumları anlatır. Türkçe'deki "-seydim, -saydım" karşılığı tam olarak budur!
İngilizce Yapı Türkçe Anlamı Kullanım Açıklaması Örnek Cümle
If + Past Perfect, Would / Could / Might + Have + V3 Eğer ... yapmış olsaydım, ... yapmış olurdum/olabilirdim. Geçmişte gerçekleşmemiş bir koşulun, geçmişte gerçekleşmemiş bir sonucunu ifade eder. If she hadn't missed the bus, she wouldn't have been late. (Otobüsü kaçırmamış olsaydı, geç kalmazdı.)

Türkçe Düşünüp Yapılan Ortak Hatalar ve Doğruları

Şimdi gelelim can alıcı noktaya! Türkçe düşünmenin bizi hataya sürüklediği o meşhur durumlar ve İngilizce'deki doğru kullanımları:

    1) "Eğer yarın yağmur yağacaksa, evde kalacağız."

  • Türkçe Düşünce: Gelecek zaman kullanıyorum, İngilizce'de de öyle olmalı!
  • YANLIŞ İNGİLİZCE: If it will rain tomorrow, we will stay at home.
  • DOĞRU İNGİLİZCE (Type 1): If it rains tomorrow, we will stay at home.
  • AÇIKLAMA: İngilizce'de koşul yan cümlesinde (if clause) gelecek zaman kullanılmaz, geniş zaman kullanılır!

    2) "Keşke daha çok param olsaydı, araba alırdım." (Şu an param yok)

  • Türkçe Düşünce: Geçmişten bahsediyor gibi duruyor.
  • YANLIŞ İNGİLİZCE: If I had had more money, I would buy a car.
  • DOĞRU İNGİLİZCE (Type 2): If I had more money, I would buy a car.
  • AÇIKLAMA: Bu bir geçmiş pişmanlığı değil, şimdiki zamana yönelik hayali bir durum. Bu yüzden Type 2 kullanırız.

    3) "Seni görmüş olsaydım, sana merhaba derdim." (Geçmişte görmedim)

  • Türkçe Düşünce: "Görseydim" geçmiş gibi, "derdim" de geçmiş gibi.
  • YANLIŞ İNGİLİZCE: If I saw you, I would say hello.
  • DOĞRU İNGİLİZCE (Type 3): If I had seen you, I would have said hello.
  • AÇIKLAMA: Bu geçmişte gerçekleşmemiş bir durum ve geçmişte gerçekleşmemiş bir sonuç. Type 3'ün karmaşık ama çok önemli yapısı!

Pratik Yapmak Şart!

Koşul cümleleri ilk başta gözünü korkutsa da, düzenli pratikle ustalaşabileceğin bir konu. İşte sana birkaç pratik ipucu:
  • Günlük Hayattan Örnekler Ver: "Eğer bugün erken kalkarsam...", "Keşke daha çok uyumuş olsaydım..." gibi aklına gelen her şeyi İngilizce'ye çevirmeye çalış.
  • Film ve Dizi İzle: Karakterlerin koşul cümlelerini nasıl kullandığına dikkat et. Notlar al!
  • Küçük Hikayeler Yaz: Belirli bir koşul tipi kullanarak kısa hikayeler oluşturmaya çalış. Örneğin, "Hayatta farklı bir yol seçseydim ne olurdu?" temalı bir Type 3 hikayesi yaz.
  • Online Kaynakları Kullan: Bol bol alıştırma ve test çöz!