Çocuğuma İngilizce Öğretirken Türkçe Karışır mı? Bilim Ne Diyor?

Dec 13
“İngilizce öğretirsem Türkçesi karışır mı?”
Bu soru, çocuğuna erken yaşta İngilizce öğretmek isteyen neredeyse her ebeveynin aklından geçiyor. Hatta bazen çevreden gelen yorumlar da bu kaygıyı artırabiliyor:
“İki dili aynı anda öğrenirse kafası karışır.”
“Türkçesi bozulur.”
“Konuşması gecikir.”
Peki, bilim gerçekten ne diyor?
Kısa cevap: Hayır, Türkçe karışmaz.
Uzun cevabı ise birlikte, sıkılmadan inceleyelim.

Dillerin "Karışması" Denen Şey Ne? Bilimsel Adı: Kod Değiştirme

Ebeveynlerin "karışma" dediği duruma dilbilimciler Kod Değiştirme (Code-Switching) diyor. Bu, bir konuşma sırasında bir dilden diğerine geçiş yapma eylemidir.

Code-Switching Neden Olur ?

Kod değiştirme, çoğunlukla bir yetersizlik belirtisi değil, bir yeterlilik ve esneklik göstergesidir. Çocuklar bunu bilinçli veya bilinçsiz olarak birçok nedenden dolayı yapar:
  • Eksik Kelimeyi Kapatma: Çocuk, o an aklına gelmeyen İngilizce bir kelime yerine, bildiği Türkçe kelimeyi kullanır ve konuşmaya devam eder.
  • Sosyal İhtiyaç: Konuştuğu kişinin her iki dili de bildiğini fark eder ve iletişimi hızlandırmak veya kolaylaştırmak için diğer dilden kelime alır.
  • Vurgu ve Duygu: Bazen bir duyguyu (şaşkınlık, heyecan) ya da bir vurguyu, o dili daha iyi öğrendiği ana diliyle ifade etmeyi tercih edebilir.

Önemli Not: Bilimsel araştırmalar, kod değiştirmenin çocukların iki dili de doğru şekilde ayırt edemediği anlamına gelmediğini kanıtlıyor. Aksine, beyinleri hangi bağlamda hangi kelimeyi kullanacaklarını çok iyi biliyor, sadece hızlıca en erişilebilir kelimeyi seçiyorlar.

Dillerin Karışması Gecikmeye Neden Olur mu?

En büyük korku: İki dil birden öğrenmeye çalışmak, konuşmaya başlamayı geciktirir mi?

Bilim Ne Diyor?

Hayır, çift dillilik dil gelişiminde genel bir gecikmeye neden olmaz.

  • Çift dilli çocuklar, tek dilli akranlarıyla aynı zaman dilimi içinde konuşmaya başlar.
  • Bazı çift dilli çocuklar, her iki dildeki kelime dağarcığını topladığınızda, tek dilli çocuklardan daha fazla kelime biliyor olabilir.

Kısa süreliğine, çocuğunuz tek bir dildeki kelime dağarcığında tek dilli bir akranından daha geride kalabilir. Ancak iki dilin kelime dağarcığı toplandığında (kavramsal kelime dağarcığı), bu fark ortadan kalkar ve hatta geçer. Bu durum tamamen normaldir!

Kod Karışıklığı mı, Yoksa Dil Gecikmesi mi? Nasıl Ayırt Ederiz?

Çocuğunuzun dillerinin "karışması" sadece kod değiştirme mi, yoksa gerçekten bir dil edinim güçlüğü mü var? İşte basit bir karşılaştırma tablosu:
ÖzellikKod Değiştirme (Normal Gelişim)Dil Gecikmesi / Dil Güçlüğü (Endişe Edilmesi Gereken)
Kelime DağarcığıHer iki dilde de kelimeler kullanır; toplam kelime sayısı yaşına uygundur.Yaşına göre her iki dilde de anlamlı kelime sayısı düşüktür.
Cümle YapısıKarışan kelime genellikle tekildir; cümlenin geri kalanı tutarlı bir dilbilgisiyle kurulur.Her iki dilde de basit, tutarsız ve sık hatalı cümle yapıları görülür.
İletişim AmacıKarışıklığa rağmen mesajını net iletir, iletişim genellikle başarılıdır.Kendini ifade etmekte zorlanır, bu durum sık sık hayal kırıklığına yol açar.
İki Dildeki AkıcılıkBir dil daha güçlü olsa bile her iki dilde de gelişim devam eder.Hiçbir dilde yaşıtları seviyesine ulaşamaz.

Çift Dilli Beynin Kazandırdıkları

  • Bilişsel Esneklik (Cognitive Flexibility): Beyinleri sürekli iki dil arasında seçim yapmak zorunda kaldığı için, çocuklar bir görevden diğerine daha hızlı geçiş yapabilirler.
  • Problem Çözme Yeteneği: Farklı dil sistemlerini yönetme becerisi, problem çözme yeteneklerini ve yaratıcılıklarını artırır.
  • Yürütücü İşlevler (Executive Functions): Dikkatlerini dağıtıcılardan uzak tutma (odaklanma), hafıza ve planlama gibi becerilerde daha başarılı olurlar.
  • Kültürel Farkındalık: İki farklı dünya görüşüne sahip olmak, onlara daha geniş bir empati ve kültürel anlayış kazandırır.

Hangi Yaşta İngilizceye Başlamak Daha Doğru?

Aslında “en doğru yaş” diye tek bir cevap yok. Ancak genel bir çerçeve çizmek gerekirse:
Yaş AralığıNasıl Öğrenmeli?
2–5 yaşŞarkılar, tekerlemeler, oyunlar
6–8 yaşHikâyeler, basit konuşmalar
9+ yaşHikâye anlatımı, diyaloglar
Önemli olan yaş değil, yöntem.

Ebeveynlere Altın İpuçları

  • Düzeltmek Yerine Tekrarlayın: Çocuğunuz "Look at the kedi!" dediğinde, "Evet, you are looking at the cat!" diye doğru kelimeyi vurgulayarak, pozitif bir şekilde tekrarlayın. Asla "Hayır, öyle denmez!" diye düzeltmeyin.
  • Tutarlı Olun: Hangi yöntemi seçerseniz seçin, tutarlı olmak en önemlisidir. Kendi dilinizde ona yanıt vermeye devam edin.
  • Bolca Maruziyet: İngilizce çizgi filmler, hikaye kitapları, şarkılar ve oyunlar ile maruz kalma süresini artırın. Beyin, maruz kaldıkça sistemi güçlendirir.
  • Sabırlı Olun: Dil gelişimi bir yarıştır değildir. Bazı çocuklar 3 yaşında akıcı konuşurken, bazıları 5 yaşında hızlanır. Her çocuğun ritmi farklıdır.

Endişe Etmeyin, Keyfini Çıkarın!

Sevgili ebeveynler, artık biliyorsunuz. Çocuğunuzun İngilizce konuşurken araya Türkçe kelimeler sıkıştırması, onun bir dil karmaşası yaşadığı anlamına gelmiyor. Bu, aksine, iki dilli bir süper güce sahip olduğu ve o an için en hızlı ve en etkili iletişim yolunu seçtiği anlamına geliyor.

Unutmayın, sizin göreviniz kusursuz bir İngilizce öğretmek değil; ona İngilizceyi sevdirmek ve iki dil arasında rahatça geçiş yapabileceği güvenli bir ortam sunmaktır. Bu yolculuğun tadını çıkarın!